Bundan 50 yıl önce, 30 Ağustos 1963’te, Sovyetler Birliği ve ABD liderleri arasında telefon hattı çalışmaya başladı. Gazeteciler bu hatta ilgi çekici “Büyük kırmızı telefon” adını verdiler. Aslında Moskova-Washington arasındaki sıcak hat, o dönemin yaygın iletişim aracı sıradan bir teleprinteri andırıyordu.
Atlas Okyanusu’nun dibinden, iki ay gibi rekor sayılabilecek kısa bir sürede kablo döşendi. Londra, Kopenhag, Stockholm ve Helsinki’yi de içine alan güzergâh 10 bin kilometreye uzanmıştı. Moskova-Washington ve Washington-Moskova istikametinde enformasyon yazılı şekilde iletiliyordu. Metinlerin deşifresi ve tercümesini her bir taraf kendisi yapıyordu. Rusya’nın ABD ve Kanada Enstitüsü Müdür Yardımcısı Pavel Zolotaröv anlatıyor:
“Kırmızı telefon, iki ülkeyi, daha doğrusu tüm dünyayı nükleer savaş eşiğine getiren 1962 Küba füze krizine bir tepki olarak kuruldu. Buna benzer kriz durumlarından kaçınmak için iki devlet yöneticileri arasında doğrudan iletişime ihtiyaç vardı.”
Gerçi ilk dört yılda devlet liderleri bu iletişim hattını kullanmamıştı. İki ülke uzmanları, düzenli olarak birbirine karmaşık metinleri göndererek hattı ustalıklarını geliştirmek için kullanıyordu. Nihayet 5 Haziran 1967 yılında dönemin Sovyet Başbakanı Aleksey Kosıgin sıcak hattın olduğunu hatırlamış. 5 Haziran 1967’de Arap-İsrail savaşı başladı. ABD Başkanı Lyndon Johnson, sabah erken alarm gibi uyandırılmıştı. Sovyet tarafı, kırmızı telefon vasıtasıyla tüm dünya için tehlikeli olan bu krizi durdurmak için yardım istiyordu.
Hat, 1971 yılında uydu bağlantısıyla güçlendirildi. Ardından faks da eklendi. 1991’de doğrudan telefon bağlantısı kuruldu. 2008’de ise yeni optik fiber Transatlantik kablo döşendi.
Uzmanlar, sıcak hatla yapıcı diyalogun başarılı bir örneği olarak Vladimir Putin ve George W. Bush arasında 11 Eylül 2001 tarihinde yapılan görüşmeye işaret ediyor. Bu görüşmelerin ardından terörle mücadele alanında işbirliği gözle görülür şekilde aktifleşmişti.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder