Birleşmiş Milletler ve Arap Birliği Özel Temsilcisi Lahdar Brahimi, Şam’ın kimyasal silahların imhası konusunda uluslararası toplum ile yaptığı işbirliğinden memnun. Askeri amaçlı zehirli maddelerin üretiminde kullanılan donatımın yarısı imha edildi. Fakat mevcut zehirli maddelerin imhası sorunu henüz çözülmedi.
Şam, Kimyasal Silahların Yasaklanması Anlaşmasını imzalayarak uluslararası denetçilerin kontrolü altında kimyasal silahları aktif bir şekilde imha etmeye başladı. İki haftada zehirli maddelerle doldurulabilen bombaların ve füze başlıklarının yarısı imha edildi. İki hafta sonra bu aşama tamamlanacak.
Peki, bizzat zehirli maddeler ne olacak? Rusya Politik Araştırmalar Merkezi çalışanı Andrey Baklitskiy, bu sorunun yanıtının henüz bilinmediğini söyledi:
“Daha önce Kimyasal Silahların Yasaklanması Anlaşması çerçevesinde her zaman tamamen sahibi olan ülkenin topraklarında imha ediliyordu. Rusya, ABD, Libya ve Arnavutluk bu şekilde yapıyor. Yani Suriye’de imha edilmesinin teknik bakımdan imkansız olduğunu iddia etmek yanlış olurdu. Diğer yandan imha çalışmalarının silahlı çatışmaların yaşanmadığı yerde imha edilmesinin daha doğru olduğunu anlıyoruz.”
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve ABD’li muhatabı John Kerry, geçtiğimiz Cumartesi günü, Suriye’nin kimyasal silah bileşenleri ile malzemelerinin “mümkünse, Suriye sınırları dışında” imha edilmesine ilişkin çerçeve anlaşmasını imzalamıştı. Şam, kimyasal silah stoklarının bir kısmının ülke dışına çıkarılmasını onayladı. Fakat şimdilik nereye çıkarılacak ülke bilinmiyor. ABD, Suriye’nin komşuları Türkiye ve Ürdün’ü kandırmaya çalıştı. Fakat bu ülkelerin zaten Suriye yüzünden çok fazla sorunu var ve yenilere ihtiyacı yok. Irak ve Libya ise zaten istikrardan uzak. ABD’nin başvurduğu Avrupa ülkeleri, öncelikle Arnavutluk, Belçika, Norveç ve Fransa, olumlu cevap vermiyor. Rusya’nın seve seve yardım edeceğini ancak imkanı olmadığını belirten Rusya Askeri Sanayi Komisyonu Başkanlığı Toplumsal Konseyi üyesi Viktor Murahovskiy, Rusya’nın Sesi radyosuna şunu söyledi:
“Rusya’da kanuna göre zehirli maddelerin taşınması yasak. Bir de kendi imha sürecimizi halen tamamlamadık. Birkaç bin ton kimyasal madde imha etmemiz gerek. Bunlar, özel yerlerde bulunuyor, hiç bir yere taşınmıyor, bulunduğu yerde imha ediliyor.”
Günümüzde kimyasal silahları imha etmek için iki yöntem uygulanıyor. İlki, kimyasal yöntemle etkisiz hale getiriliyor ya da yüksek sıcaklarda yakılıyor. ABD, yakma usulünü tercih ederken Rusya kimyasal usulü kullanıyor. Her iki yöntem oldukça zararsız fakat büyük harcamalar ister. Askeri uzman Viktor Murahovski konuyla ilgili şunu söyledi:
“Donanım fiyatları malum. Örneğin Rusya’daki imha fabrikasının maliyeti yaklaşık 200 milyon dolar. Yakma donanımı daha ucuz ancak daha sayıca daha fazla olması gerekiyor. Yani toplamda yine 200-250 milyon dolar olur. Bunun dışında kimyasal silahları toplama, taşıma ve güvenliğini sağlama maliyetleri de hesaba katılmalı.”
Uluslararası plana göre Suriye’deki kimyasal silahlarının imhası gelecek yılın ortalarına doğru tamamlanmalı. Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, geçenlerde, aslında tüm süreç için en az bir yıla ihtiyaç olduğunu söylemişti. Batı, hemen Esad’ı sorunu uzatmakla suçlamıştı. Fakat gidişe bakılırsa Esad’ın açıkladığı süre daha gerçekçi görünüyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder